|
1_Mila
|
#1
|
Posts: 505
27. Vas 2011. 04:50:34
|
Speleologija
Više od 100 godina vrše se stalna speleološka istraživanja peæina i jama u Srbiji i do sada istraženo više od 4000 objekata. Dominiraju vrelske, ponorske i tunelske reène peæine, a dužina najveæih peæina kreæe se od 2 do 7,5 km. Jame su, zbog relativno male debljine kreènjaèke mase, manje zastupljene nego peæine. U grupi najdubljih objekata podjednako su zastupljeni kako korozivni (karstni), tako i ponorski (aktivni) tipovi. Dubina najveæih objekata kreæe se od 150 do 280 m.
*Turistièki ureðene peæine*
Zlotske peæine – Lazareva peæina i Vernjikica
- lokacija: mesto Zlot kod Bora (210 km od Beograda)
- dužina: preko 7000 m (Lazareva), 1 km (Vernjikica)
- zanimljivosti: peæina je samo delimièno turistièki ureðena, istraživanje peæine još nije završeno. Smatra se da je Lazareva najduža do sad otkrivena peæina u Srbiji.
Resavska peæina
- lokacija: selo Jelovac kod Despotovca (150 km od Beograda)
- dužina: 447m
Rajkova peæina
- lokacija: Majdanpek (186 km od Beograda)
- dužina: 2300 m
Potpeæka peæina
- lokacija: selo Potpeæe kod Užica (205 km od Beograda)
- dužina: 555 m
- zanimljivosti: ulazni otvor ogromnih dimenzija
*Turistièki neureðene peæine*
Stopiæa peæina
- lokacija: selo Ljubiš kod Sirogojna, na Zlatiboru (240 km od Beograda)
- dužina: 1594 m
- zanimljivosti: najveæe bigrene kade u peæinama u Srbiji
Bogovinska peæina
- lokacija: selo Bogovina kod Boljevca (210 km od Beograda)
- dužina: 5840 m
- zanimljivosti: mnoštvo peæinskog nakita svih vrsta
Ušaèki peæinski sistem (Ušaèka peæina, Ledena peæina i Bezdana jama)
- lokacija: Sjenièka pešter (Nova Varoš, 370 km od Beograda)
- dužina: 6185 m
- zanimljivosti: najduži peæinski sistem u Srbiji; u Ušaèku peæinu se ulazi jedino iz èamca, iz reke Uvac; prvi pronaðeni ostaci peæinskog medveda, mamuta i lisice iz praistorije kod nas pronaðeni su u ovoj peæini
Samar
- lokacija: selo Kopajkošara kod Svrljiga (210 km od Beograda)
- dužina: 3167 m
- zanimljivosti: tunelska peæina; u ovoj peæini srpski speleolog Milutin Veljkoviæ 1976. je boravio 15 meseci u kontinuitetu, i time postigao svetski rekord
*Jame*
Rakin ponor
- lokacija: selo Kopana Glavica, planina Miroè, Donji Milanovac (225 km od Beograda)
- dubina: 285 m
- zanimljivosti: najdublja do sad istražena jama u Srbiji
Dubašnica
- lokacija: Dubašnièka površ, Bor (210 km od Beograda)
- dubina: 276 m
Faca Å ora
- lokacija: planina Miroè, Donji Milanovac (225 km od Beograda)
- dubina: 270 m
*Veštaèki objekti*
Podzemni kanali Petrovaradinske tvrðave
- lokacija: Petrovaradin, kod Novog Sada (82 km od Beograda)
- dužina: približno 30000 m
- zanimljivosti: najduži veštaèki speleološki objekt u Srbiji sa 7 nivoa
Tašmajdan
- lokacija: Tašmajdan, Beograd
- zanimljivosti: peæina, komandni bunker Vermahta u toku Drugog svetskog rata i podzemni prolazi
Rimski bunar
- lokacija: Beogradska tvrðava, Beograd
Rudnik „Šuplja stena“
- lokacija: selo Zuce, kod Avale, 15 km od Beograda
- dužina: oko 6000 m kanala u 14 nivoa
- zanimljivosti: najstariji rudnik žive u Evropi (oko 3000 godina), daje najèistiju živu na svetu.
-----------------
You may only be a person in this world, but for someone, you are
the world. 
|
|
|
1_Mila
|
#2
|
Posts: 505
27. Vas 2011. 04:52:49
|
Resavska peæina
Resavska peæina se nalazi u istoènoj Srbiji, na podruèju Gornje Resave, 20 km od Despotovca. Smeštena je u kreènjaèkom brdu Babina glava na obodu kraškog polja Divljakovac i na nadmorskoj visini od 485 m. Ubraja se u red najstarijih peæina u našoj zemlji, jer je stara 80 miliona godina, a stariji nakit se procenjuje na oko 45 miliona godina. Njeno stvaranje je poèelo pre velikog ledenog doba hemijskim i mehanièkim radom reke ponornice u kreènjaèkoj geološkoj podlozi.
Resavska peæina je otkrivena 1962. godine, iako su za nju i ranije znali èobani koji su se u peæinu sklanjali sa ovcama da bi se zaštitili od nevremena. Za posetioce je otvorena 1972. Peæina je duga 4,5 km, detaljno je istraženo 2830 m, a za posetioce je ureðeno oko 800 m. Temperatura u Resavskoj peæini je konstantna tokom cele godine i iznosi +7°C, dok vlažnost vazduha varira od 80 do 100%.
Unutrašnjost peæine obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima, stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima. Peæinski nakit prisutan je veæ na samom ulazu, koji se nalazi na 485 m nadmorske visine. Nakit je nastao rastvaranjem kalcijum karbonata, a boja zavisi od minerala kroz koji je prošla voda. Pojavljuje se u tri boje, crvenoj (od oksida gvožða), beloj (od kristalnog kalcijuma) i žutoj (od primesa gline).
Prilikom prolaska kroz peæinu posetioci se kreæu spiralnom betonskom stazom, pravac obilaska je u jednom smeru, odnosno povratak nije istom stazom. Staza prolazi kroz razlièite dvorane na dva nivoa (gornja i donja galerija). Najniža taèka do koje dolaze posetioci nalazi se na 405 m nadmorske visine. U gornjoj galeriji obilaze se èetiri dvorane. Prva je „Dvorana sraslih stubova ili kolonada“, koja je ime dobila po stubovima koji su srasli od poda do tavanice, a sastoje se od kalcita žuækaste boje. U drugoj, „Dvorani košnica“, tavanica je prekrivena stalaktitima koji se još uvek formiraju. Drugu i treæu dvoranu spaja kanal crvenih breèa koga u našoj zemlji ima samo u Resavskoj peæini. Kanjonski kanal je najsuvlji deo peæine i ne sadrži peæinski nakit. Po sredini kanala nalazi se ponor „Slepi tunel“, dug 25 m, koji je ispitan, ali nije ureðen za razgledanje. Kanjonskim kanalom stiže se do treæe dvorane – „Predvorja istorije“. Ime je dobila po tome što je u njoj naðen alat (kamena sekira, vrhovi kopalja), lobanja polarne lisice i ognjište praistorijskog èoveka. Kraæim tunelima, koji su naknadno probijeni, dolazi se do „Staze okamenjenih vodopada“, sa „Orguljama“. Dvorana je veoma akustièna, a mogu se videti dva kristalno bela kipa, „Baba“ i „Deda“. Dužim veštaèkim tunelom dolazimo do èetvrte – „Kristalne dvorane“, u kojoj se nalazi peæinski nakit poznatiji kao „Obešena ovca“ i „Stopalo slona“. Udubljenje u zidu peæine nastalo spajanjem stalaktita i stalagmite zove se „Zvono“ ili „Kavez“.
Resavska peæina ima status zaštiæenog spomenika prirode, ukljuèujuæi i neposrednu okolinu površine 11 hektara.
Ko nije posetio - preporuèujem da poseti Resavsku peæinu, neæe ostati ravnodušan na prirodne lepote celog ovog kraja. 
-----------------
You may only be a person in this world, but for someone, you are
the world.
|
|
|
1_Mila
|
#3
|
Posts: 505
10. Kov 2011. 13:57:55
|
Potpeæka peæina
Potpeæka peæina nalazi se u selu Potpeæe, 14 km jugoistoèno od Užica. Jedinstvena je po monumentalnom ulazu u obliku potkovice. Visina ulaza iznosi 50 m, širina je u osnovi 12 m, a pod svodom 22 m. To je najveæi peæinski ulaz u Srbiji. Izdubljen je na kreènjaèkoj litici, èiji je vertikalni deo visok 72 m. Istražena i ureðena dužina za posetioce je 555 m. Ulazno-silazna staza ima preko 700 stepenika.
Potpeæka peæina se ubraja u peæine izvorskog tipa. Nju su sagradile vode reka ponornica koje poniru u Drežnièkoj kotlini i posle podzemnog toka izbijaju iz peæine ili iz vrela ispred peæine gradeæi peæinsku reku Petnicu. Potpeæka peæina, po svom geološkom sastavu, izgraðena je u srednjetrijarskom kreènjaku, koji je belièaste boje, fine mozaiène strukture i karakteriše je pukotinska poroznost.
U Potpeækoj peæini razlikuju se dva glavna sprata peæinskih kanala: stariji – Gornja peæina i mlaði – Donja peæina. Ulazni kanal je nastao razaranjem meðuspratne konstrukcije i njihovim spajanjem i zajednièki je za oba horizonta. Bogatstvo peæinskog nakita spada u red veoma retkih u kraškikm peæinama.
Prema morfološko-hidrografskoj evoluciji u Potpeækoj peæini se razlikuju 3 grupe kanala: fosilni (Gornja peæina), periodski aktivni (duži deo Donje peæine) i stalno aktivni (najnoviji podzemni tok).
Srednja godišnja temperatura vazduha iznosi 9,5°C. Maksimalna temperatura je u julu, a minimalna u januaru.
Pretpostavlja se da je peæina bila èovekovo stanište još za vreme neolita. U peæini su pronaðeni arheološki ostaci: keramika, obraðeni jelenski rogovi i kremeno oruðe.
Potpeæka peæina je zaštiæena kao spomenik prirode.
-----------------
You may only be a person in this world, but for someone, you are
the world.
|
|
|
1_Mila
|
#4
|
Posts: 505
10. Kov 2011. 20:09:28
|
Zlotska peæina
Lazareva peæina (Zlotska peæina) je peæina u Srbiji. Nalazi se u istoènoj podgorini Kuèaja. U blizini se nalazi još par objekata koji su zajedno sa ovom peæinom poznati i pod nazivom „Zlotske peæine“. Od ovih peæina Lazareva je najpoznatija i turistièki najranije ureðena. Od Zlota je udaljena 3 km, od Brestovaèke banje 14 km i od Bora 21 km. Ulaz u peæinu je na nadmorskoj visini od 291 m i nalazi se na levoj strani Lazareve reke. Prva ispitivanja Lazareve peæine je izvršio Feliks Hofman 1882. godine. Sedam godina posle Hofmana, speleološka istraživanja objavio je i Jovan Cvijiæ. Turistièko ureðenje peæine je otpoèelo 1953. godine.
Peæinu je izgradila podzemna reka koja i dalje prolazi kroz nju. Ukupna dužina ispitanih kanala Lazareve peæine je 9407 m, a procenjena dužina peæinskih kanala prelazi 10 km. Ukupna povrÅ¡ina peæine je 9907 m². Procenjuje se da zapremina peæinskih prostorija iznosi viÅ¡e 52.000 m³.
-----------------
You may only be a person in this world, but for someone, you are
the world.
|
|
|
1_Mila
|
#5
|
Posts: 505
11. Kov 2011. 12:25:06
|
Bogovinska peæina
Bogovinska peæina nalazi se u istoènoj Srbiji, na jugoistoènom obodu masiva Južnog Kuèaja, koji je deo velikog regionalnog Kuèajskog-beljanièkog masiva. Smeštena je na teritoriji Opštine Boljevac i u ataru sela Bogovina, koje se nalazi pored puta Boljevac-Zajeèar.
Ulaz u peæinu nalazi se na 360 m nadmorske visine. Jedna je od najdužih peæina u Srbiji, a dužina istraženih kanala je oko 6 km. Bogovinska peæina je, po morfologiji, horizontalni podzemni oblik karstnog reljefa sa kanalima u tri etaže. Veliki deo kanala Bogovinske peæine reprezentativni su primeri erozivnih kanala. Donja etaža, Ponorski kanal, ima stalni tok. Gornja etaža, Visoki kanal je suv. Srednja etaža, Glavni kanal, koji èini najveæi deo peæine, povremeno je hidrološki aktivan. Razlog tome je èinjenica da kroz peæinu teèe povremeni tok koji istièe na ulazu. To peæini daje karaket reène izvorske peæine, odnosno peæina predstavlja povremeno vrelo.
Dublji delovi peæine obiluju peæinskim nakitom.
U Bogovinskoj peæini živi veoma interesantna fauna kavernikolnih zglavkara. Po znaèaju se izdvaja pseudoškorpija, kopneni endemski raèiæ i suptroglofilni insekt.
-----------------
You may only be a person in this world, but for someone, you are
the world.
|
|
|
Millllla
|
#6
|
Posts: 323
01. Vas 2012. 13:50:16
|
Ušaèki peæinski sistem
Ovaj jedinstveni peæinski sistem se nalazi na Pešteru, na teritoriji opštine Sjenica. Sastoji se od više speleoloških objekata medjusobno povezanih kanalima : Ušaèke i Ledene peæine i Bezdane jame, ukupne dužine 6.185 metara. Ovo je najduža peæina u Srbiji. Ušaèka peæina je najniži splet kanala Ušaèkog sistema u zaseoku Gornje Lopiže. Ponorski ulaz je na kraju slepe doline Dubokog potoka na 1.020 metara nadmorske visine, a izvorski ulaz na 955m nadmorske visine. Bezdana jama "Miletin Do" je na kraju suve doline. Sastoji se iz dva dela : jame koja èini drugi ulaz u peæinski sistem i peæine koja se spaja sa kanalima Ledene peæine i izlazi u velièanstveni kanjon Uvca. Bajkolik predeo doline Uvca gde se nalazi izlaz Ušaèkog peæinskog sistema pogodan je za kampovanje, pa su, naroèito leti, razapeti šatori èesta slika. Do izlaza može da se priðe prilièno lako i da se prošeta kojih stotinak metara, ali samo oni koji su je detaljno istražili mogu da proðu kroz lavirint koji èine brojni kanali. Koliko god puta da se proðe, uvek se vidi nešto novo. Ko zna, možda se iza odvaljene kreènjaèke stene ukrašene ledenim stalagmitima krije prolaz u neistraženi svet skriven još dublje u utrobu zemlje.
-----------------
***Be you, be now!***
|
|
|
Millllla
|
#7
|
Posts: 323
05. Vas 2012. 18:19:46
|
Cerjanska peæina
Tokom 1996., èlanovi Akademskog speleološko-alpinistièkog kluba su ponovo izmerili Cerjansku peæinu, istravši pri tom i 900 m novih kanala. Ukupna dužina istraženih kanala je time poveæana na 5190 m, a dubina na 173 m. (Trenutna dužina peæine iznosi 6.025 m - pogledajte novosti o istraživanjima izvedenim narednih godina). Istraživana po prvi put 1976. godine od strane Speleološkog odseka Planinarskog saveza Beograda, peæina je svojevremeno bila najduža u Srbiji sa istraženom dužinom od 4240 m.
Tokom sedamdesetih godina su bile aktuelne ideje o turistièkom ureðenju peæine. Relativno uzan ulaz je proširen miniranjem, a nanos u niskom ulaznom delu je iskopan. Meðutim, ova aktivna ponorska peæina nikada nije postala predmet turistièkih poseta. Narednih godina, vode koje poniru u peæinu su odnele drvene grede postavljene da služe kao mostovi, a nanos koji je voda nanela je ulazni deo ponovo pretvorio u nizak i mokar kanal prolazan jedino puzanjem. Smatrana potpuno istraženom, peæina je retko poseæivana sve do jeseni 1995., kada je ekipa ASAK-a posetila njene udaljene delove i otkrila nastavak glavnog kanala. U julu 1996., tokom letnje istraživaèke akcije peæina je iznova izmerena, zajedno sa veæinom novotkrivenih kanala.
Cerjanska peæina se nalazi blizu sela Cerje, 15 km od Niša. Ulaz u peæinu, na nadmorskoj visini od 515 m, predstavlja ponor reèice Provalije, koja ponovo izvire na Kravljanskom vrelu, 2800 m severozapadno, na nadmorskoj visini od 310 m. Opit bojenja izvršen tokom sedamdesetih je potvrdio vezu ponora i vrela. U isto doba, neuspešni pokušaj proronjavanja Kravljanskog vrela je zaustavljen zbog problema sa opremom na dubini od 15 m. Od tada nije bilo speleoronilaèkih pokušaja da se povežu Kravljansko vrelo i Cerjanska peæina.
Prema rezultatima istraživanja iz 1996., Kravljansko vrelo je udaljeno 400 m od sifona kojima se peæina završava, a 34 m ispod njih.
Na padinama brda iznad vrela se nalazi 123 m duboka "Jama iznad Kravljanskog vrela", na nadmorskoj visini od 450 m. Na Novu godinu 1996. ASAK je ponovo istražio i snimio jamu, preciznije (nadamo se) odreðujuæi njen položaj. Snažno vazdušno strujanje iz sipara na dnu jame ukazuje na prisustvo prostranog kanala u nastavku jame - najverovatnije povezanog sa Cerjanskom peæinom. Merenja prethodnih istraživaèa su pokazivala da se jama nalazi taèno iznad Salomne dvorane, koja se nalazila na kraju do tada izmerenog dela peæine. Pretpostavljalo se da sipar u dnu jame odgovara dekametarskim blokovima koji èine zidove i tavanicu salomne dvorane. Meðutim, ponovljena merenja su pokazala da se jama nalazi 350 m istoèno od kanala Cerjanske peæine, i da se dno jame nalazi blizu nivoa Kravljanskog vrela, ispod sifona kojima se završava trenutno poznat deo Cerjanske peæine.
Cerjansku peæinu karakterišu male dimenzije ulaznog dela, i velike dimenzije Glavnog kanala - visina uglavnom prelazi 20 m. Oèigledno je da je geneza sadašnjeg ulaznog dela odvojena od geneze Glavnog kanala. Fosilni kanal velikih dimenzija, koji se završava èepom od blokova, otkriven neposredno iza završetka niskog ulaznog dela, može biti veza sa starim ulazima, koji su sada zatrpani na erodovanim stranama amfiteatra kojim se završava slepa dolina Provalijske reke.
Cerjanska peæina je mokra peæina. Èak i leti, kada je korito Provalijske reke suvo, ima vode u jezercima u ulaznom delu. Dalje kroz peæinu, tok teèe Glavnim kanalom, do sifona na 3. kilometru. Kao ni u fosilnom Visokom kanalu, koji je iznad vodenog toka, ni u nastavku peæine nije primeæen aktivan tok (u doba istraživanja), ali mnogobrojni erozioni lonci ispunjeni vodom otežavaju prolaz. Kako ronilaèka odela nisu uobièajeni deo speleološke opreme kod nas, puzanje kroz vodu na ulazu i gaženje kroz duboku vodu predstavlja èestu i nimalo prijatnu praksu tokom istraživanja peæine. Deo peæine izmeðu sifona na 3. kilometru, i Salomne dvorane (nazvan "Meseèev kanal") je naroèito depresivan. Zidovi ovog dela peæine su formirani u tamnom, skoro crnom kreènjaku, koji eroduje u vrlo oštre oblike, a dno kanala je pokriveno dubokim erozionim loncima punim vode. Radi lakšeg istraživanja udaljenih delova peæine, 1996. godine je u blizini Salomne dvorane postavljen mali bivak.
Penjanjem u gornje delove skoro svih kanala, èak i onih duboko u unutrašnjosti peæine, nailazi se na alogeni šljunak i oblutke zaostale u nišama na svim visinama kanala. Jasno je da je peæina bila u potpunosti ispunjena alogenim materijalom koji je kasnije odnet. Gledajuæi sadašnju topografiju i hidrografiju okoline peæine, teško je zamisliti reèni tok sposoban za takvo delo.
Tavanice nekih peæinskih kanala se sastoje od neobiène mase, koja izgleda kao kreènjak koji se raspada. Mikroskopske analize uzoraka su pokazale da je kreènjak u prošlosti bio alterovan termalnim vodama. U podnožju brda 5 km zapadno od peæine danas se nalazi nekoliko termalnih vrela. Taèna priroda i uloga termalnih voda u nastanku Cerjanske peæine tek treba da bude istražena.
Mnogobrojna su mesta u peæini na kojima treba tražiti nove kanale - uglavnom u delu iza Salomne dvorane, i u visokim delovima Glavnog kanala. Neki teški pravci èekaju da budu savladani: speleoronilaèko spajanje Kravljanskog vrela i sifona u peæini, i kopanje na dnu Jame iznad Kravljanskog vrela kojim bi se obezbedio lakši pristup udaljenim delovima peæine.
-----------------
***Be you, be now!***
|
|
|
You haven`t enough privilegies to reply in this forum.
|
